Σε επικίνδυνη τροχιά το χρέος

Τρία πορίσματα για την Ελλάδα έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Κομισιόν ανάβοντας το πράσινο φως για τη «δόση» του ESM μέσα από την 8η έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, η οποία έχει θετικό πρόσημο με πρόοδο στις μεταρρυθμίσεις, αλλά δίνει έμφαση στις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν επί του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Σε ειδική έκθεση για τον Προϋπολογισμό δίνει πράσινο φως στα μέτρα στήριξης, αλλά έχει και προειδοποίηση για το χρέος το οποίο είναι ναι μεν βιώσιμο, αλλά υψηλό. Σε ξεχωριστή έκθεση για τις «υπερβολικές ανισορροπίες» προειδοποιεί για τους κινδύνους που ελλοχεύουν ειδικά στο πεδίο του χρέους, και του ιδιωτικού τομέα, αλλά και του ελλείμματος στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών. Εκτιμά πως οι δείκτες χρέους, η ανεργία, καθώς και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι πιθανό να αυξηθούν.


Συγχώνευση εποπτείας στην ΕΕ

Η Επιτροπή κάνει σαφές πως αλλάζει ο τρόπος εποπτείας. Πλέον θα ευθυγραμμίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις ανακοινώσεις της μεταπρογραμματικής παρακολούθησης και της ενισχυμένης εποπτείας με το εξορθολογισμένο χρονοδιάγραμμα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Από το φθινόπωρο του 2020, «η Επιτροπή θα δημοσιεύσει και δύο από τις τριμηνιαίες εκθέσεις για την Ελλάδα ως μέρος της ευρύτερης ευρωπαϊκής οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας στα πακέτα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, κάθε φθινόπωρο και άνοιξη».

Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας

Η Επιτροπή δημοσίευσε την 8η έκθεση για την Ελλάδα στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, παρά τις αντίξοες συνθήκες που προκλήθηκαν από την πανδημία, η Ελλάδα έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να επιτύχει τις δέουσες συγκεκριμένες δεσμεύσεις της.

Αναφέρει επίσης πως «η πανδημία του κορωνοϊού οδήγησε σε ακινησία, κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, ορισμένων μεταρρυθμίσεων λόγω της ανάγκης αντιμετώπισης πιο άμεσων προτεραιοτήτων. Οι ελληνικές αρχές κατάφεραν να επανεκκινήσουν την εργασία για τις δεσμεύσεις τους τελευταίους μήνες και υλοποίησαν ορισμένες θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις».



«Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα χαιρετίζουν τη στενή και εποικοδομητική δέσμευση σε όλους τους τομείς και ενθαρρύνουν τις αρχές να διατηρήσουν τη δυναμική και, όπου είναι απαραίτητο, να ενισχύσουν τις προσπάθειες ολοκλήρωσης της εφαρμογής των νόμων που πρόσφατα εγκρίθηκαν». Επισημαίνουν πως τούτο έχει ειδική σημασία στις μεταρρυθμίσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα, «όπου απαιτείται μεγάλος όγκος 2γενούς νομοθεσίας».

Γίνεται σαφές ότι η έκθεση «θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως βάση για το Eurogroup, ώστε να αποφασίσει για την αποδέσμευση του επόμενου πακέτου για τα μέτρα του χρέους».

Πόρισμα για προϋπολογισμό

Σε ειδικό πόρισμα για τα σχέδια προϋπολογισμού για το 2021 αναφέρεται πως η Επιτροπή έχει τη γνώμη «ότι το σχέδιο προϋπολογισμού της Ελλάδας είναι συνολικά σύμφωνο με τη σύσταση που ενέκρινε το Συμβούλιο στις 20 Ιουλίου 2020». Τα περισσότερα από τα μέτρα στηρίζουν την οικονομική δραστηριότητα έναντι της μεγάλης αβεβαιότητας.

Ωστόσο αναφέρεται και ότι «δεδομένου του επιπέδου του δημόσιου χρέους της Ελλάδας πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19, είναι σημαντικό για την Ελλάδα να διασφαλίσει ότι, όταν λαμβάνει υποστηρικτικά δημοσιονομικά μέτρα, διατηρείται η μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Η Ελλάδα καλείται να επανεξετάζει τακτικά τη χρήση, την αποτελεσματικότητα και την επάρκεια των μέτρων στήριξης και να είναι έτοιμη να τα προσαρμόσει ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες» επισημαίνεται.

Αναφέρεται επίσης πως για την Αυστρία, το Βέλγιο, την Κύπρο, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, τη Λετονία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία και την Ισπανία, τα μέτρα είναι (κυρίως) προσωρινά.

Για το χρέος επισημαίνεται πως για το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, δεδομένου του επιπέδου του δημόσιου χρέους τους και των υψηλών προκλήσεων βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι διατηρείται η μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα.

Η έκθεση για τις υπερβολικές ανισορροπίες

Σε 3ο κείμενο της Επιτροπής με τα κύρια ευρήματα της Έκθεσης Μηχανισμού Προειδοποίησης (AMR) αναφέρεται πως θα γίνουν σε βάθος εκθέσεις σε 12 κράτη για να αξιολογηθεί η σοβαρότητα πιθανών μακροοικονομικών ανισορροπιών. Τα κράτη μέλη που προσδιορίστηκαν είναι τα εξής: Κροατία, Κύπρος, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Σουηδία.

Αναφέρεται πως η τρέχουσα κρίση έχει επιδεινώσει ορισμένες υπάρχουσες προκλήσεις και θέτει νέους κινδύνους. Πρέπει «να αξιοποιήσουμε καλύτερα τα διαθέσιμα μέτρα στήριξης της ΕΕ και να διασφαλίσουμε ότι οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ θα συνδράμουν για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών».

Για την Ελλάδα αναφέρει πως τον Φεβρουάριο του 2020, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα αντιμετώπιζε υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες, ιδίως όσον αφορά το υψηλό δημόσιο χρέος, το υψηλό μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την ελλιπή εξωτερική ισορροπία. Και αυτό σε ένα πλαίσιο υψηλής -αν και φθίνουσας- ανεργίας και χαμηλού δυναμικού ανάπτυξης.

Σε νέο ενημερωμένο πίνακα αποτελεσμάτων (αλλά για το 2019), η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση (NIIP), η αύξηση των τιμών των κατοικιών, το δημόσιο χρέος, καθώς και οι δείκτες ποσοστών ανεργίας είναι πέρα από το ενδεικτικό όριο.

Οι σχετικές συστάσεις που εκδόθηκαν το 2019 και το 2020 σχετίζονται ευρέως με τις δημοσιονομικές-διαρθρωτικές πολιτικές, με την αγορά εργασίας, με το επιχειρηματικό περιβάλλον, με τα NPL και με τον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Αναφέρεται πως, πέρα από τις εγγυημένες πολιτικές για την αντιμετώπιση της πανδημίας, τα μέτρα που ελήφθησαν το 2020 για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών σχετίζονται με την αφερεγγυότητα, με την αγορά ενέργειας, με τη νομοθεσία για την αγορά εργασίας, με τα NPL, με τις δημόσιες επενδύσεις, με τις ιδιωτικοποιήσεις, με την ψηφιακή διακυβέρνηση, με την εκπαίδευση και την κατάρτιση και με το επιχειρηματικό περιβάλλον.

Εκτιμάται πως η ύφεση αναμένεται στο 9% το 2020. Η ανάπτυξη προβλέπεται να είναι 5% το 2021, αφήνοντας το ονομαστικό επίπεδο του ΑΕΠ χαμηλότερο κατά 5,3% από ό,τι το 2019.

Επίσης επισημαίνεται πως:

• Η εξωτερική βιωσιμότητα παραμένει ζήτημα με την πρόβλεψη για τη διεθνή επενδυτική θέση να επιδεινωθεί περαιτέρω ως αποτέλεσμα της κρίσης COVID-19. Ωστόσο αναφέρεται πως ένα μεγάλο μερίδιο αντιπροσωπεύεται από το δημόσιο χρέος με ευνοϊκούς όρους και μακροπρόθεσμες λήξεις. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε το 2019, αλλά προβλέπεται να διευρυνθεί σημαντικά το 2020 και το 2021, αντανακλώντας επίσης τον αντίκτυπο του ασθενέστερου τουρισμού.

• Οι δείκτες χρέους του ιδιωτικού τομέα συνέχισαν την πτωτική τους τάση το 2019 και παρέμειναν κάτω από το όριο και οι πραγματικές τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν μετά από μια δεκαετία πτώσης. Ωστόσο, οι μελλοντικές τιμές ενδέχεται να προσαρμοστούν προς τα κάτω υπό το φως της κρίσης COVID-19.

• Το δημόσιο χρέος μειώθηκε στο 180% του ΑΕΠ το 2019 αλλά αναμένεται να αυξηθεί σε πάνω από 200% του ΑΕΠ το 2020 με τη μείωση του ΑΕΠ και τα μέτρα πανδημίας. Ο τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να επιβαρύνεται από ένα μεγάλο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων.

• Η ανεργία παραμένει πολύ υψηλή και η αργά φθίνουσα τάση διακόπτεται από την κρίση.

Αναφέρεται ότι η Ελλάδα εισήλθε στην κρίση COVID-19 με ευπάθειες που συνδέονται με το δημόσιο χρέος, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια παλαιού τύπου, την εξωτερική εξισορρόπηση, την ανεργία και τη χαμηλή δυνητική ανάπτυξη. Με την κρίση, οι δείκτες χρέους, η ανεργία καθώς και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι πιθανό να αυξηθούν.

Συνολικά, η Επιτροπή θεωρεί σκόπιμο, λαμβάνοντας επίσης υπόψη το πόρισμα του 2/2020 για τις υπερβολικές ανισορροπίες, να εξετάσει περαιτέρω την επιμονή των μακροοικονομικών κινδύνων και να παρακολουθήσει την πρόοδο στην άρση των υπερβολικών ανισορροπιών.

zougla